Ben je iemand die zich wel eens afvraagt waarom je continu tegen anderen opkijkt of waarom je je soms minder voelt dan een ander? Als je hierop ‘Ja’, kunt beantwoorden, dan kan het wel eens zijn dat je last hebt van een minderwaardigheidscomplex. Wanneer je hier mee te maken hebt, dan kan het zijn dat het je eigen ontwikkeling en zelfontplooiing in de weg staat. Vaak werkt het ook niet bevorderlijk voor je zelfvertrouwen, wat natuurlijk ontzettend zonde is. In dit artikel gaan we je alles vertellen over een minderwaarheidscomplex, zoals de betekenis en de oorzaken, maar ook hoe je hier stap voor stap weer vanaf kunt komen.
Wil je liever direct werken aan je zelfvertrouwen?
>>> Volg dan de online cursus ‘Blijvend Zelfvertrouwen‘!
Betekenis minderwaardigheidscomplex
De betekenis van een minderwaardigheidscomplex komt uit de psychologie waarbij iemand het gevoel ervaart minder waard te zijn dan een ander. Vaak is het een combinatie van een negatief zelfbeeld en gedrag wat hieruit voortkomt. Het negatieve zelfbeeld kan namelijk verschillende gevolgen hebben op de gedragingen van een persoon. De een zijn bijvoorbeeld heel bescheiden of gedragen zich afzijdig op sociaal gebied, terwijl een ander het gevoel juist overcompenseert door juist vaker op de voorgrond te treden en zichzelf opblaast of prijst.
Kenmerken van een minderwaardigheidscomplex
Een minderwaardigheidscomplex heeft een aantal verschillende symptomen of kenmerken waaraan je het kunt herkennen. De volgende symptomen en kenmerken zal je waarschijnlijk wel herkennen bij een dergelijk persoon:
- Hij of zij haalt zichzelf continu onderuit
- Deze persoon wijst zichzelf voortdurend af
- Negatieve zaken worden ontzettend uitvergroot
- Positieve zaken worden enorm afgezwakt
- Deze persoon is terughoudend / gereserveerd of juist overdreven op de voorgrond
- Hij of zij vindt zichzelf dom overkomen
- Deze persoon is negatief over eigen kwaliteiten en competenties
- Hij of zij vraagt zich wel eens af wat de zin van het leven is
- Deze persoon voelt zich regelmatig eenzaam
- Hij of zij heeft weinig zelfvertrouwen, eigenwaarde en zelfrespect
- Zien anderen vaak als een bedreiging
- Hij of zij stelt zaken regelmatig uit
- Deze persoon is zeer gevoelig voor kritiek
- Compenseert zichzelf voortdurend
Verschil met een minderwaardigheidsgevoel
De termen minderwaardigheidsgevoel en minderwaardigheidscomplex worden regelmatig door elkaar gebruikt, terwijl er weldegelijk een verschil zit in deze twee termen. Een minderwaardigheidsgevoel gaat namelijk echt alleen over het gevoel dat je je minder waard vindt dan anderen, terwijl bij een minderwaardigheidscomplex dit gevoel ook dusdanige gevolgen heeft op het gedrag van een persoon. Dit gedrag kan het minderwaardigheidsgevoel wel weer versterken, waardoor je als het ware in een negatieve vicieuze cirkel terecht komt.
Oorzaken van een minderwaardigheidscomplex
Het hebben van een gigantisch minderwaardigheidscomplex kan veel verschillende oorzaken hebben. We hebben een aantal mogelijke oorzaken hieronder op een rijtje gezet:
- Een veelvoorkomende oorzaak zijn de ouders. Het ontstaan van een minderwaardigheidscomplex gebeurt dan al op vrij jonge leeftijd en zijn het gevolg van een strenge opvoeding of een opvoeding met weinig aandacht, zorg en liefde. Sommige kinderen worden namelijk opgevoed op basis van wetten en straffen, waardoor er weinig ruimte is voor liefde. Een gevoel van schuld en schaamte is dan vaak het gevolg. Aan de andere kant kan het ook zijn dat ouders kinderen juist enorm verwennen in de kindertijd, waardoor ze op latere leeftijd zelf geen beslissingen durven nemen en continu op zoek zijn naar bevestiging.
- Ook leeftijdsgenoten kunnen een oorzaak zijn. Zeker de puberteit is een periode die hier veel impact op heeft, aangezien je in deze periode echt gevormd wordt. Sommige vrienden hebben bijvoorbeeld een negatief effect op je, aangezien ze je niet 100% accepteren zoals je bent. Pesterijen zijn hier een voorbeeld van uitersten van. Dusdanig gedrag heeft vaak negatieve gevolgen voor het zelfvertrouwen.
- (Social) Media kunnen tegenwoordig ook een belangrijke oorzaak zijn van een minderwaardigheidscomplex. Op social media zie je bijvoorbeeld steeds vaker perfecte plaatjes voorbijkomen op Instagram van slanke, strakke figuren of van mensen die enorm rijk zijn. Zeker jongeren gaan zich hier snel mee vergelijken en komen dan tot de conclusie dat ze niet goed genoeg of mooi genoeg zijn, terwijl social media vaak niet eens de realiteit van het echte leven is. Toch gebeurt het helaas nog veel.
- Vervelende situaties uit het verleden of zelfs trauma’s kunnen ook een belangrijke oorzaak zijn. Vaak liggen dergelijke situaties aan de basis van een negatief zelfbeeld.
- Andere oorzaken van een minderwaardigheidscomplex zijn bijvoorbeeld onveilige thuissituaties, ouders die enorm veel van je verwachten op school of juist school niet stimuleren, je verwacht zelf te veel van jezelf, hoogbegaafd zijn, boven je niveau moeten presteren of negatieve ervaringen uit het verleden.
Wil je graag wat dan aan een negatief zelfbeeld en werken aan je zelfvertrouwen?
>>> Start dan direct met de online cursus ‘Blijvend Zelfvertrouwen‘!

Symptomen van een minderwaardigheidscomplex
Wanneer je te maken hebt met een minderwaardigheidscomplex, dan kan dat gevolgen hebben voor het zelfvertrouwen van iemand. Ook het opbouwen en aangaan van (sociale) relaties gaat normaliter een stuk lastiger. Je voelt je dan niet op je gemak in sociale omstandigheden en het aangaan van een nieuwe liefdesrelatie wordt dan ook erg moeilijk. Vaak zijn deze mensen overigens ook een tikkeltje extra verlegen. Dat hoeft niet per definitie erg te zijn, maar als het je dagelijkse leven en functioneren dusdanig gaat beïnvloeden, dan kan dit ontzettend vervelend zijn.
Een minderwaardigheidscomplex kan zich ook uiten in angstaanvallen, die in sommige gevallen gepaard gaan met een depressie. Als je in een relatie zit, dan kan dit de staat van de relatie enorm onder druk zetten. Waar de een graag van zijn of haar vrijheid geniet, is de ander juist voortdurend aan het controleren en deze persoon gedraagt zich dan vaak dominant en bazig. Je wilt dan vaak ieder moment bij de ander zijn en alleen zijn vindt je dan ook niet prettig.
Ook wanneer je je in een wat grotere groep bevindt, kunnen verschillende symptomen optreden. Je durft dan vaak je mening niet te geven en probeert zoveel mogelijk op de achtergrond te blijven. Je hebt het gevoel dat anderen je negatief aankijken en je beoordelen op van alles en nog wat. De andere kant komt echter ook voor: deze mensen gaan zich dan juist extra opvallend en arrogant gedragen om onzekerheid niet te hoeven laten zien.
Naast bovenstaande situaties en symptomen zijn er nog meer symptomen van een minderwaardigheidscomplex. De overige symptomen van een minderwaardigheidscomplex op een rij:
- Hartkloppingen
- Angstgevoelens
- Maag- en darmklachten
- Tintelingen
- Hyperventileren
- Verlegenheid
- Droge mond
- Snel transpireren
- Faalangst
- Slapeloosheid
- Besluiteloosheid
- Brok in de keel
- Conflicten willen vermijden
- Complimenten moeilijk kunnen accepteren
- Successen onderdrukken
- Niet kunnen weigeren
- Jezelf op de achtergrond plaatsen
- Continu sorry zeggen
- Veel nadenken
- Ongemakkelijk in sociale situaties
Narcisme
Wanneer iemand een diepgeworteld en gigantisch minderwaardigheidscomplex heeft, dan is de kans groot dat diegene vaak extra op de voorgrond wil treden, brutaal en arrogant kan overkomen en dat deze persoon nogal fel reageert op kritiek. Het is niet voor niets dat vaak de vergelijking met het narcisme wordt gemaakt. Een narcist heeft last van een minderwaardigheidscomplex, maar projecteert dat op anderen. Vaak gaat dit gepaard met manipuleren en bedrog dat voor deze persoon ‘normaal’ is geworden en wat ze zelf niet echt door hebben.
Een narcist komt bij een eerste ontmoeting vaak heel vriendelijk en begripvol over, maar niets is wat het lijkt. Het is eigenlijk een wolf in schaapskleren die gelooft in eigen verzonnen onwaarheden. Personen met narcisme weten doorgaans verdomd goed hoe ze bepaalde zaken voor elkaar kunnen krijgen, maar kennen weinig succes. Ze kunnen vaak wel veel praten, maar er komt doorgaans weinig van terecht. Wanneer je hier iets van zegt, voelen ze zich beledigd en is de kans groot dat je een grote mond terugkrijgt.

Minderwaardigheidscomplex overwinnen
Wanneer je last hebt van een minderwaardigheidscomplex, dan is het zaak om dit te overwinnen. Zeker wanneer het je dagelijkse functioneren negatief beïnvloedt, dan kun je beter vandaag dan morgen beginnen met het oplossen hiervan. Het overwinnen is gelukkig zeker mogelijk en iedereen zou hier mee te maken kunnen krijgen. Het is in dit geval belangrijk om alle negatieve gedachtes te laten verdwijnen, waardoor er weer plaats wordt gemaakt voor positiviteit, eigenwaarde en zelfvertrouwen. Wanneer je daar wilt komen, dan zal je wel uit je veilige comfortzone moeten stappen.
Onderstaande tips kunnen je helpen bij het overwinnen van een minderwaardigheidscomplex.
1. Kijk naar jezelf
Misschien wel direct de belangrijkste tip op van een minderwaardigheidscomplex af te komen, is dat je het beste naar jezelf kunt kijken in plaats van jezelf continu te vergelijken met anderen of de mensen om je heen. Er is namelijk altijd wel iemand in je directe of indirecte omgeving die bijvoorbeeld knapper of slimmer is. En van al die vergelijkingen wordt je alleen maar ongelukkig. Kijk dus te allen tijde naar jezelf!
2. Ben open naar iemand die je vertrouwt
Wat vaak enorm kan helpen als je wilt afkomen van je minderwaardigheidscomplex is om iemand die je vertrouwt in vertrouwen te nemen en om hier vervolgens heel open over te praten. Hij of zij kan je steunen wanneer je het nodig hebt en het lucht daarnaast ook ontzettend op!
3. Luister naar heerlijke muziek
Wat bij velen kan helpen, is wanneer ze luisteren naar muziek waar ze ‘lekker op gaan’. Vrijwel iedereen heeft wel een liedje waar hij of zij heel vrolijk van wordt en door dit nummer te luisteren, ga je jezelf ongetwijfeld ook beter voelen. Ook wanneer je een negatieve ervaring hebt, kun je weer denken aan deze muziek.
4. Ga aan de slag met mindfulness
Mindfulness is een meer dan geschikte methode om het minderwaardigheidscomplex op te lossen. Je leert namelijk een onafhankelijke, open houding aan te nemen en je leert hoe je met verschillende gedachtes om kunt gaan in jouw persoonlijke leven. Wanneer je wilt starten met mindfulness, dan kun je dat gewoon vanuit huis doen aan de hand van een online mindfulness training. Het voordeel hiervan is dat je dit kunt doen wanneer het jou uitkomt!
5. Wees niet bang om professionele hulp in te schakelen
Wanneer het je niet eenvoudig afgaat om je minderwaardigheidscomplex te overwinnen, dan kun je altijd nog overwegen om professionele hulp in te schakelen. Wees absoluut niet bang of onzeker om dit te doen, want er zijn meer mensen dan je denkt die worden ondersteund door een professional.
6. Luister goed naar jezelf
Als mens hebben we vaak de neiging om mensen continu te complimenteren, omdat we onszelf dan ook goed voelen. Het kan een idee zijn om wat meer naar jezelf te luisteren in plaats van met anderen. Luister goed naar jezelf en houd van jezelf!
7. Relativeren
Vandaag de dag hebben we dagelijks te maken met meningen van anderen. Een mening van iemand anders hoeft echter niet per definitie de waarheid te zijn. Negatieve meningen komen bijvoorbeeld vaak voort uit eigen onzekerheid. Probeer dergelijke meningen dus altijd te relativeren.
8. Blijf bewegen
Wanneer je blijft bewegen, heb je de mogelijkheid om alles om je heen voor even te bewegen. Hoe heerlijk is het om 5 of 10 kilometer hard te lopen om vervolgens al het negatieve voor even te vergeten.
9. Accepteer opbouwende kritiek
Wanneer je kritiek naar je hoofd geslingerd krijgt die nergens op gebaseerd is, dan kun je dit het beste langs je heen laten gaan. Wanneer iemand echter kritiek op je hebt, maar met een sterke onderbouwing, probeer dan eens goed te luisteren, vat het niet verkeerd op én ga er mee aan de slag.
10. Doe alles stap voor stap
Wanneer je te hard van stapel wilt lopen, dan kun je moeite hebben met het bereiken van het uiteindelijke doel. Wanneer je bepaalde doelen of stappen niet hebt kunnen behalen, dan kan dit ook gevolgen hebben voor je zelfvertrouwen. Formuleer dus voor jezelf kleine, realistische en uitdagende stappen en werk hier stap voor stap aan. Zo kun je vaker succes en positiviteit ervaren en dat werkt bevorderlijk voor het zelfvertrouwen.
11. Blijf open staan
Een andere tip om een minderwaardigheidscomplex te overwinnen of op te lossen, is om open te blijven staan in (nieuwe) sociale situaties. Wanneer je toch iedere keer weer in je schulp blijft kruipen, zal het ook niet verbeteren. Probeer dus écht een keer die drempel over te stappen en laat je kwaliteiten aan de wereld zien!
12. Aandacht voor je positieve punten
Als je kampt met een minderwaardigheidscomplex, dan heb je vaak veel aandacht voor het negatieve en stop je de positieve zaken als het ware weg. Probeer dit eens om te draaien en focus je wat meer op de positieve punten en je eigen positieve kenmerken.
13. Altijd blijven lachen
Je hebt vast wel eens gehoord van de spreuk: ‘wat er ook gebeurt, altijd blijven lachen!’. Voor veel mensen werkt dit behoorlijk goed, omdat er tijdens het lachen positieve gevoelens worden opgewekt. Ook zullen anderen om je heen sneller naar je lachen.
14. Werk aan je houding
Onzekere mensen hebben vaak een houding waarbij ze lichtjes naar beneden hangen en naar beneden kijken. Ze kruipen letterlijk in hun schulp. Aan de andere zie je vaak bij zelfverzekerde mensen dat ze rechtop staan met de borst vooruit en de schouders naar achter. Probeer eens een paar keer deze houding aan te nemen, bijvoorbeeld wanneer je alleen bent en later ook in een groep. Je gaat je automatisch een stuk zelfverzekerder voelen.
15. Ga op zoek naar de achterliggende oorzaak
De achterliggende oorzaak van een minderwaardigheidscomplex is bij ieder individu anders. Misschien dat er bij sommigen nog wel een achterliggende reden of oorzaak is waarom ze een negatief zelfbeeld hebben. Om van je minderwaarheidscomplex af te komen, is het belangrijk dat je 100% weet wat de oorzaak is. Besteed dus eerst tijd en aandacht om dit goed uit te zoeken!
16. Verzorgd uiterlijk
Voor sommigen kan het helpen om wat meer aandacht te besteden aan het uiterlijk. Trek bijvoorbeeld eens je mooiste kleren aan, neem eens wat extra tijd voor je haar en doe een lekker luchtje op. Wat meer tijd voor jezelf kan een positief effect hebben op je zelfvertrouwen. Wat ook kan helpen is wanneer je jezelf eens lekker laar verwennen.
Boeken over minderwaardigheid
De afgelopen jaren zijn er steeds meer boeken over het minderwaardigheidscomplex en het minderwaardigheidsgevoel geschreven. Onze meest favoriete boeken kun je hieronder vinden.
1. De kracht van zelfwaardering – Elaine N. Aron
Dit boek biedt verschillende oplossingen voor onderwaardering.
2. Negatief zelfbeeld – Manja de Neef
Dit boek biedt een prettige methode om het negatieve te doorbreken aan de hand van oefeningen en praktijkopdrachten.
3. De kracht van onzekerheid – Paul Dijkman
De kracht van onzekerheid beschrijft hoe culturen geboren worden uit controledrift, avontuurzin, idealisme en zinnelijke overgave.
4. Zelfwaardering – Gertjan van Zessen
Zelfwaardering van Gertjan van Zessen gaat over de snelle methode voor stressreductie en gedragsverandering.
Veelgestelde vragen
Hieronder kun je een overzicht vinden van de veelgestelde vragen over het minderwaardigheidscomplex. Mocht je na het lezen van dit artikel toch nog vragen hebben, laat het ons dan vooral weten in een reactie op dit artikel.
Een minderwaardigheidscomplex is een term uit de psychologie en wil zeggen dat iemand ervaart minder waard te zijn dan een ander en dat het gedrag hierdoor beïnvloed wordt.
Een minderwaardigheidscomplex kent diverse oorzaken, zoals opvoeding door de ouders, trauma’s uit het verleden, invloed van vrienden en social media en meer.
Een minderwaardigheidscomplex oplossen kan op diverse manieren en werkt voor iedereen anders. Je kunt bijvoorbeeld stoppen met jezelf te vergelijken met anderen en vaak helpt het om hier met iemand open over te praten.
Meer lezen over minderwaardigheid, zorgen en stress, zelfvertrouwen en meer? Neem vooral een kijkje op onze website of schrijf je in op onze nieuwsbrief, zodat je geen enkele update meer hoeft te missen.